Wilhelmus Hengstmengel over écht eten, en waarom granen zo belangrijk zijn
Kijk, ik zeg het maar eerlijk: we zijn in Nederland een beetje gemakzuchtig geworden als het om eten gaat. Alles moet snel, makkelijk, en liefst al kant-en-klaar. En dus grijpen we massaal naar pasta of aardappelen. Die kennen we, daar zijn we mee opgegroeid, dus dat voelt veilig. Maar ondertussen verdwijnen de échte granen stilletjes uit ons eetpatroon. Terwijl dat juist de basis zou moeten zijn. Niet alleen omdat ze gezond zijn, maar ook omdat je er eindeloos mee kunt variëren. En ja, dat zeg ik als iemand die gek is op simpel eten, maar wél met smaak.
Wat ik vaak zie, is dat mensen niet weten wat ze met granen aan moeten. Ze staan voor het schap en denken: “Wat moet ik met gerst? Of met fonio? Of farro, wat is dat überhaupt?” Maar dat komt alleen maar doordat we het zijn verleerd. Mijn oma wist nog precies wat ze met gerst moest doen. En rogge, dat ging gewoon in de soep of in een stoof. Dat was normaal. Nu vinden we het exotisch, terwijl het eigenlijk oer-ouderwets en oer-verstandig is.
We moeten weer terug naar de basis. Terug naar echt voedsel, dat voedt en niet alleen vult. Granen horen daarbij. Ze zijn geen bijzaak, ze zijn de ster van het bord. Als je goed en stevig wil eten zonder jezelf vol te stoppen met loze calorieën, dan zijn granen jouw beste vriend. En geloof me: met een beetje liefde, wat kruiden en een goeie scheut olijfolie maak je van farro of amarant iets waar je vingers bij aflikt. Het enige wat je nodig hebt, is een beetje nieuwsgierigheid.
Vraag:
Wilhelmus, jij bent al jaren bezig met lekker én simpel koken. Maar wat maakt dat jij zo’n voorstander bent van het gebruik van granen in plaats van bijvoorbeeld pasta of aardappelen?
Antwoord:
Nou kijk, het zit zo. In Nederland eten we al eeuwen aardappelen. Niks mis mee, hoor. Maar we zijn een beetje blijven hangen. En tegenwoordig zie je ook dat mensen massaal naar pasta grijpen. Snel, makkelijk, maar vaak ook lui. Pasta koken, sausje uit een pot erover en klaar. Maar dat zijn geen maaltijden meer waar liefde in zit. En die sausjes, daar zit vaak suiker in, zout, verdikkingsmiddelen… daar word je niet gezonder van.
Als je pasta al dente kookt, dan is het nog wel te doen. Maar de meeste Nederlanders koken het gewoon te lang. En dan is het net pap. Je lichaam heeft dan nauwelijks nog moeite om het te verwerken. Je bloedsuikerspiegel schiet omhoog, en hup, het vet komt erbij. Dat is gewoon zo.
Vraag:
En granen zijn dan een beter alternatief?
Antwoord:
Absoluut. Granen zijn een feestje voor je lijf. En ik bedoel niet alleen rijst of couscous, hè. Nee, ik heb het over dingen zoals rogge, gerst, farro, fonio en amarant. Dat zijn de echte helden. Ze zitten vol vezels, ze geven je langdurige energie, en je lichaam moet écht werken om ze te verteren. Dat betekent dat je langer verzadigd bent, minder snel naar een snack grijpt, en dat je bloedsuiker stabieler blijft.
Vraag:
Maar zijn die granen niet ingewikkeld om klaar te maken?
Antwoord:
Dat is het gekke: mensen denken dat het lastig is, maar dat is het niet. Het is gewoon een kwestie van tijd nemen. Je kookt ze zoals je rijst kookt. Spoelen, water erbij, zachtjes laten pruttelen. In de tussentijd snijd je wat groenten, rooster je een nootje, pers je een citroentje, en voilà. Je hebt een maaltijd waar je blij van wordt.
Vraag:
Wat is het grootste misverstand dat mensen hebben over granen?
Antwoord:
Dat het saai zou zijn. Dat het eentonig is. Maar dat is onzin. Je kunt er alle kanten mee op. Je kunt ze warm eten, koud in een salade, met een beetje bouillon koken voor extra smaak, kruiden toevoegen, knoflook, wat je maar wil. Ik maak regelmatig een soort ‘grain bowl’ met alles wat ik in huis heb.
Vraag:
Wat vind jij dan van vlees? Hoort dat er nog bij voor jou?
Antwoord:
Vlees is bij mij bijzaak geworden. Heel eerlijk: ik eet het af en toe, maar als ik granen met goede groenten eet, mis ik het vlees niet. Als je granen combineert met bijvoorbeeld bonen, linzen of noten, dan heb je een prima eiwitbron. En het voelt gewoon veel lichter. Je hebt niet dat volle, vermoeide gevoel na het eten. Maar let wel, ik ben geen veganist of vegetariër. Ik eet nog steeds een paar keer in de week een stukje vlees, maar wel minder dan 20 jaar terug.
Vraag:
En het klinkt alsof het ook goed is voor de portemonnee?
Antwoord:
Zeker weten. Als je granen in grotere hoeveelheden inkoopt, dan ben je veel goedkoper uit. Je kunt ze droog bewaren, ze gaan maanden mee. En je hoeft niet veel te gebruiken. Een handje granen per persoon, en dan lekker aanvullen met seizoensgroenten. Dat is koken met je hart én je verstand.
Vraag:
Wilhelmus, kun je een gerecht delen waar je zelf blij van wordt?
Antwoord:
Ja hoor, ik geef je graag mijn recept voor een Italiaanse farro spelt salade. Die is fris, vullend, voedzaam en perfect voor de lunch of als bijgerecht bij een barbecue.
Italiaanse farro spelt salade met tomaten, avocado en komkommer
Ingrediënten (voor 2 personen)
- 150 gram farro (of spelt)
- 1 rijpe avocado
- 200 gram cherrytomaten
- 1 kleine komkommer
- 1 klein rood uitje
- Sap van een halve citroen
- 4 eetlepels extra vergine olijfolie
- Zout en versgemalen zwarte peper naar smaak
- 1 handvol verse basilicum of platte peterselie
- Eventueel een snufje chilivlokken voor wat pit
Bereidingswijze
- Farro koken
Spoel de farro eerst goed af onder koud water. Doe de korrels daarna in een pan met ruim water en een snufje zout. Breng aan de kook en laat zo’n 25 tot 30 minuten zachtjes koken tot de farro beetgaar is. Giet af en laat uitlekken. Laat het daarna even afkoelen tot lauwwarm of koud, afhankelijk van hoe je de salade wil serveren. - Groenten snijden
Halveer de cherrytomaten. Snijd de komkommer in kleine blokjes of halve maantjes. Pel het rode uitje en snipper het heel fijn. Snijd de avocado doormidden, verwijder de pit en snijd het vruchtvlees in blokjes. Besprenkel meteen met wat citroensap om verkleuren te voorkomen. - Salade opbouwen
Doe de gekookte farro in een ruime kom. Voeg de gesneden groenten toe. Scheur of snijd de verse kruiden fijn en voeg die ook toe. Meng alles voorzichtig door elkaar. - Dressing maken
Meng het sap van een halve citroen met de olijfolie, een snuf zout, wat peper en eventueel wat chilivlokken. Giet dit over de salade en schep voorzichtig om, zodat alles goed bedekt is met de dressing. - Even laten staan
Laat de salade het liefst tien minuten staan, zodat de smaken goed in de granen kunnen trekken. Je kunt hem daarna meteen serveren, of koel bewaren tot gebruik.
Variaties op deze salade
- Met geroosterde kikkererwten
Voeg 100 gram geroosterde kikkererwten toe voor extra bite en eiwitten. - Met feta en olijven
Maak er een Griekse twist van met wat verkruimelde feta en een handje zwarte olijven. - Met gegrilde paprika en courgette
Snijd stukjes paprika en courgette, grill ze kort en meng ze door de salade voor een warmere, rokerige smaak. - Met appel en walnoten
Voor een frisse herfstvariant: blokjes appel, wat citroensap en grof gehakte walnoten. - Met munt en granaatappelpitten
Fris en feestelijk! Perfect als bijgerecht bij een zomerse barbecue.
Laatste vraag:
Wat wil je meegeven aan mensen die willen beginnen met granen?
Antwoord:
Begin gewoon. Probeer één graan per week te leren kennen. Koop een zakje gerst of amarant. Zoek iets wat je aanspreekt. En durf te combineren. Maak het jezelf makkelijk, maar kies bewust. Eten is geen race tegen de klok. Het is aandacht. En liefde. En smaak. En granen horen daar écht bij. Ze brengen balans in je lijf én in je keuken.
En als ik één wens mag doen: laat die pot pastasaus voortaan staan. Maak het zelf. Of nog beter: kies voor granen, groenten, een goede olie en een beetje citroen. Dat is pas eten zoals het hoort.
Wil je meer weten over granen, of hoe je echt pasta moet koken, kijk dan op de site van Wilhelmus Hengstmengel, in de categorie Pasta en rijst op de Vlijtige huismus. Hier kun je alle vinden over het bereiden van granen, verschillende soorten rijst, en verschillende soorten pasta.
