Gastauteur: Dina-Perla Portnaar

Recentelijk zie ik weer een toename in de verkoopcijfers van het boek Exodus uit de vuurtoren. Zoals je je kunt voorstellen, is het altijd fijn wanneer je als schrijver gelezen wordt. Aan de hand van die cijfers en wat geluiden op de achtergrond besef ik me hoezeer we in Nederland toe zijn aan een lesje veerkracht en framing. En dat we best geconfronteerd mogen worden met hoe we anderen veroordelen zonder ook maar iets te weten.

 

Voor wie het werk rondom Exodus uit de vuurtoren van een afstand bekijkt, voor wie zelf niet echt ingrijpende thema’s in het leven heeft doorworsteld, of voor wie ongelooflijk nuchter en rationeel is, lijkt het bijna onmogelijk om te bevatten dat er een gigantische discrepantie bestaat tussen het activisme en klokkenluiden en het echte leven. Oftewel, ‘de allerdaagse persoon’.

Destijds begon ik aan dit werk met twee doeleinden, namelijk verandering in het hier-en-nu en afdrukken in de geschiedenis. Oftewel, HERstory. Beide zaken lukken gestaag, met recentelijk een vaste plek in het Amsterdams Stadsarchief en soms helaas drie stappen terug en één vooruit in het kader van gesloten gemeenschappen openbreken.

Om te komen waar ik ben gekomen met dit werk, heb ik bovendien zoveel goede tijden-slechte tijden interviews moeten afgeven, dat ‘de allerdaagse persoon’ er eigenlijk volledig in verzuipt. Of de zakelijke persoon die ook met hele andere dingen bezig is. Op een gegeven moment heb ik ze maar afgehouden. Maar omwille van die stap vooruit zijn ze – hoe geframed en gebrekkig dan ook – helaas toch keer op keer weer functioneel.

Ze belichten het leven echter door de lens van dat uiterst minimale verleden. Van die anderhalve procent zeg maar. Niet het volwaardige leven dat ik met integriteit en een sterk kompas heb vormgegeven en nog vorm zal geven in de toekomst. Ze gaan ook niet over de uitdagingen in de huidige fase van mijn meest authentieke zelf. Of de fouten die ik nu soms maak.

Hoe dan ook, ik besef me hoezeer we in Nederland toe zijn aan een lesje veerkracht en framing. En dat we best geconfronteerd mogen worden met hoe we anderen veroordelen zonder ook maar iets te weten. We doen het doorlopend, zowel bij mensen die zeer uitgesproken zijn in het publieke debat, als bij mensen die liever op de achtergrond blijven.

Persoonlijke verhalen in Amerika

Had ik dit alles in Amerika gedaan, dan had het publiek beter begrepen wat ik ermee beoog. In Amerika worden persoonlijke verhalen allereerst meer gewaardeerd dan hier en zijn er meer podia om die verhalen naar waarde over de bühne te brengen. Wat dat betreft, ben ik behoorlijk Amerikaans qua mentaliteit en pas ik hier niet.

Ten tweede is Amerika het land van de verhalen rondom veerkracht, persoonlijke groei en maakbaarheid. Ik geloof in die zaken. Sterker nog, ik ben ervan overtuigd dat we alles kunnen helen in ons leven. Dat we voor win-win kunnen gaan in het kader van ons ik versus het collectief. Dat we alles kunnen ontstijgen en onszelf constant kunnen verbeteren. Dat er maar weinig zaken zijn die een uitdaging blijven in de rest van een levensloop. Dat iedere dag nieuwe kansen biedt.

Ten derde is Amerika gewend aan meeslependheid en grote pieken en dalen in mensenlevens die collectief gedeeld mogen worden. Ongelooflijk veel ‘giganten’ – ook zakelijk – zijn diepgeworteld in moeilijke voedingsbodems uit hun jeugd. Door zich erover uit te spreken, zijn ze juist uitzonderlijke voorbeelden geworden van veerkracht.

Overigens, over zo’n voedingsbodem gesproken, voornamelijk de tienerjaren in mijn geval, ik kijk neer op de straat waar ik ben opgegroeid. Daar put ik altijd eindeloos veel kracht uit. Symbolischer kan het niet als herinnering om iedere dag bewust te leven. Diepgeworteld zoals ik ben in de straten uit de buurt waar ik zo van houd. En de straten en mensen uit de buurt zijn diepgeworteld in mij. Het is immers een wisselwerking.

Ten vierde is veerkracht precies waar het in dit verband om gaat. Zulk werk doet niemand vanuit verwonding, mag ik hopen; ik zeer zeker niet. Dat besef hebben ze wel in Amerika, meer dan hier. Dat is geen romantisch beeld van de Verenigde Staten, maar een nog altijd actuele cultuur van (zelf)expressie. Die hopelijk nog doorzet in tijden van kunstmatige intelligentie. AI, maar dan ancient, human intelligence. Een cultuur die ik steeds digitaal opzoek en waarmee ik me verbind met anderen die hetzelfde doen.

Ik geloof zelfs dat die cultuur één van de redenen is dat mijn (biologische) familieleden me dit uiteindelijk hebben laten doen: om taboes te doorbreken en te leren van de fouten uit het verleden. Voorbij poppetje X, Y, of Z. Over de levenskunsten. Fouten die gaan over de bewegingen van leefstructuren in onze maatschappij. Over goed en fout.

Bovendien, in Amerika veroordelen we niemand automatisch tot een narcistische persoonlijkheid omdat diegene zich bezighoudt met de levenskunsten, of persoonlijke ervaringen inzet. Geloof me, ik ken dat soort pathologie in de echte zin van het woord in dat verre tienerverleden. Ik koos er jaren geleden al bewust voor om me op die zaken te laten testen, om er zeker van te zijn dat ik daar niet onder gebukt ga. Gelukkig niet relevant. Bovendien heb ik genoeg voorbeelden meegekregen van hoe ik het wel wil.

Keuzevrijheid, ruimte en eigenzinnigheid

Dan hoorde ik ook iets in de trend van dat ik een marionet zou zijn van de overheidsorganen om als voorbeeld diverse gemeenschappen binnen te dringen en aan verandering – zelfs integratie – te werken. Laat ik daar duidelijk over zijn. Wie denkt dat ik ooit een marionet kan zijn in de zin van inleveren op mijn keuzevrijheid, ruimte en eigenzinnigheid, heeft werkelijk waar geen idee wie ik ben. Nogal een komisch idee voor wie ‘de allerdaagse persoon’ kent.

Ik heb er alleen inderdaad niet zoveel moeite mee om aan te haken bij de nodige activiteiten waar ik achtersta. Of om soms wat op te offeren wanneer ik het waard acht. Als een win-win. Dat loopt vast op een gegeven moment af. Dan ontstaat er weer wat nieuws.

In het kader van nieuwe dingen doen en anderen niet veroordelen wanneer we niets weten: laten we ook benoemen dat mensen die denken dat ze het recht hebben om naar mij (of anderen) uit te reiken met slechte intenties, om schade aan te richten, omdat ik (of anderen) zo’n basis in de tienerjaren heb, niets anders dan misdadig zijn. Mensen benaderen met slechte intenties en om schade te berokkenen, is altijd niet in orde, maar al helemaal bij mensen met zoveel levenservaring. Die gunnen we rust en al het goede wat er kan bestaan. Blijf daar gewoon van weg wanneer je zulk soort neigingen hebt. Gelukkig vormt dit geen alarmerend patroon. Maar één keer is al een keer teveel.

In tegenstelling tot de vooroordelen wellicht, heb ik goede mensen om me heen en blijf ik vooral goed voor mezelf – altijd. Ik ben zeer zeker in staat om gezonde relaties aan te gaan, zoals de vele voorbeelden aantonen. Daar selectief in zijn, is een zegen die ik iedereen toewens. Landen, moet je nou eenmaal niet overal doen. En heel veel mensen moet je lekker laten komen en gaan.

Als ultra loner kan ik uitstekend alleen zijn. Een voorwaarde bovendien, wil ik op z’n Amerikaans storyteller blijven. Reken maar dat ik dat blijf tot mijn laatste adem, in welke vorm dan ook. Al houd ik in mijn eentje praktisch steeds alle ballen in de lucht, wat niet altijd eenvoudig is en soms te weinig energie overlaat voor de vertelkunsten. En al sla ik de Nederlandse markt eventueel over als dat moet, om aan te sluiten bij een cultuur van (zelf)expressie waar die wel in vol ornaat gevierd wordt.

Een kijkje achter de schermen. Memoires gaan over meer dan een schrijver. Een schrijver gaat over meer dan memoires. Desondanks, veel dank weer voor het lezen. Doe er vooral veel goeds mee.

Lees hier een interview met Dina-Perla!